–तुल्सि बिश्वकर्मा
हाल म सुदूरपश्चिम विश्वविद्यलयको कानुमा संकायमा अध्यनरत छु । सुदूरपश्चिम प्रदेश कञ्चनपुर जिल्लामा बसिरहेको करिब दुई बर्ष हुन लाग्यो । यस ठाउँमा पहिलो पटक बसाइँ गर्दै गर्दा करिब एक महिनासम्म पनि कोठा नपाएर कष्टपुर्ण वातावरण सिर्जना भएको थियो । यो बिषयमा त्यति बेला पनि कुरा उठेको थियो तर मैले आफै नै यो बिषयलाई सामान्यीकरण गरेको हुँ । नयाँ ठाउँको नयाँ वातावरण बुझ्न न भनेर मैले यो बिषयलाई त्यति बढवा नदिने निर्णय गरेको हुँ । तर जति समय बित्दै गयो त्यति नै बिकराल रुप लिने गरेको पाइयो । नयाँ सेमिस्टार भर्ना भएसंगै नयाँ भाई बहिनीहरु जुन दलित समुदायबाट प्रतिनिधित्व गर्छन उनीहरुका लागि पनि कष्टपुर्ण वातावरण सिर्जना भएको छ । के सुदूरपश्चिम विश्वबिद्धालय दलित समुदायका विद्यार्थीहरुका लागि स्थापना भएको होइन ?
यदि दलित विद्यार्थीका लागि होइन भने भर्ना किन लियो ?
सुदूरपश्चिम बिश्वबिद्यालय सबैका लागि हो र शिक्षाको हक सबैका लागि हो भने हामीलाइ यस्तो वाताबरण सिर्जना किन?
स्वच्छ वातावरणमा पढ्न पाउनु हाम्रो अधिकार हो कि होइन?
यो समाजले दिएको मानसिक यातनाको जिम्मेवार को?
यो विषयमा यहाका समाजसेवी , बुद्धिजीवी ,स्थानीय सरकार
, बिश्वबिद्धालय अन्जान भने पक्कै छैन।
र पनि मौन किन ?
मलाई लाग्छ बिश्वबिद्धालय त्यहा हुन्छ जहाँ सम्पुर्ण विद्यार्थीका लागी शिक्षामा सहजीकरण हुन्छ । जहाँ त्यहाको समुदायलाइ आवश्यकता हुन्छ । सम्पुर्ण विद्यार्थीका लागी सहजीकरण भैरहदा दलित समुदायका लागी मात्र असजिकरण किन र कहिले सम्म । स्थानीय सरकारलाई ध्यानाकर्षण गराउन खोज्दा व्यवस्थापन गरिदिने कुरा आउँछ । तर प्रष्ट आउँदैन । एक ब्यक्तिलाई मात्र ब्यबस्थापन गरि यो कुरालाई सामान्यिकरण नगरियोस् । भोलि आउने र आइरहेका दलित समुदायका विद्यार्थीहरुका लागि सहज वातावरण निर्माण गरिओस । म दलित भएकै कारण हप्तादिन सम्म खोज्दा पनि भाडामा कोठा भेटाउन सकेको छैन। कानुन संकायमा अध्यायनरत म र सो कानुन संकाय मै अध्यायनरत बैनि हरिना सुनारले दलित भएकै कारण कोठा पाएका छैनौ । म कानुन संकाए छैटौ सेमेस्टारमा अध्यानरत छु बैनि हरिना सुनार तेस्रो सेमेस्टारमा अध्यानरत छिन् । मसंग मेरो भाई पनि छ भने, हरिनासंग उनका एक भाई एक बहिनी र उनकी आमा छन् ।
दलित र पिछडिएको वर्गका लागि भनेर युद्ध गरेर ल्याएको वर्तमान संविधानमा व्यवस्था गरेको सम्मानताको हक आज हामी दलितका लागि त्यो कागजको खोष्टोमा सीमित भएको छ । कोठा छ भन्दै जाँदा घरबेटी छ भन्छन कोठा देखाउँछन र जात सोध्छन जात दलित थाहा पाएपछि कोठा हँुदैन भन्छन। हामी अहिले दलित समुदायकै एउटा घरमा बस्दै आइरहेका छौ। यो घरका घरबेटी अहिले महेन्द्रनगर भन्दा बाहिर बस्छन तर अब उनीहरु महेन्द्रनगरमा नै बस्ने भएकाले उनीहरुले कोठा छाड्न भनेपछि हामी कोठा छोड्न लागेका हौं। यस बिषमा न विश्वविद्यालय गम्भीर छ न त यहाँ का समाजसेवि बुद्धिजीवी नै जिम्मेवार देखिन्छन । तर यस्ता बिषयमा जानकार भने नभएका भने होइनन् । हामी कानुन पढन भनेर सुदुपश्चिम आएका हौ। तर यहाँ छुवाछूत र विभेदले गर्दा हाम्रो पढन मन मरेर आएको छ । हामी लाई यहि कोठा नपाइएको चिन्ताले थकित भएका छौ । दिनभरि महेन्द्रनगरका गल्लि गल्लि कोठा खोज्दै भौतारिन्छौ र साझ फेरि भारि मन र थकित शरिर लिएर पुरानै कोठामा फर्किन्छौ । राज्यले समानता भन्छ खै कहाँ छ हाम्रो लागि त्यो सम्मानता? खै कहाँ छ त्यो दलितको अधिकार ? कहिले सम्म खेप्नु पर्ने हो अझै यी पिडाहरु मलाई लागेको थियो व्यवस्था बदलियो । मान्छेको चेतना पनि बदलियो होला तर वास्तवमा हाम्रो समाजमा जति सुकै पढेका मान्छे भएपनि सामाजिक चेतना भने जिरो नै रहेछ। कहिले होला समानता कठै यो समाज को चेतना । मान्छे लाई मान्छेको महसुस गराउन नदिने समाज ।
